Cách chung, bạn trai 16, 17 tuổi nếu ai biết bàn chuyện, biết hướng dẫn họ làm công việc bổ ích, họ tỏ ra có năng lực chú ý nghe, chú ý vâng lời lắm. Đọc mấy câu nầy của Đông Hồ khóc vợ ta có thể hình dung được con người đau khổ của bạn trai nửa đường gãy gánh hôn nhân . Lúc nầy là con người tinh thần của họ qua một ngã quanh.
Giọng điệu cùng lời nói của họ ví ra hằng loạt thiếu suy nghĩ, chọn lọc nên lắm lúc lạt như bả mía. Tôi đã tốn nhiều thời giờ để theo quan sát một số bạn trai xấu số, thấy họ có một lối sinh hoạt hình như độc lập với cuộc sinh hoạt thông thường trong xã hội. Oùc mất năng lực tập trung nên đần độn, mù mịt đi không thể chú ý thu thập kiến thức được.
Về đêm khi hồn yêu tĩnh vừa nghe con máy động trong lòng mẹ, mẹ vừa cầu xin Thượng đế cho đời con. Người cho nhân loại một năng lực sáng tạo để kéo dài nhân loại thế Người. Tất cả giá có che đậy bên trong một con người ngu dốt, nông nỗi, non kinh nghiệm, bất tài, trụy lạc cũng không sao.
Bạn trai không thoát khỏi định luật ngàn đời nầy. Còn to con đẫy đà như Gô Liát sao lại thua trí Davít nhỏ con để rồi tàn mạng cách đáng tiếc. Bạn biết đó là do sứ mệnh cao cả Tạo hóa muốn bạn thi hành.
Con người bạn trai mà bạn đã nhận thấy những nét kỳ biệt, mà bạn đã tìm hiểu đời sống sinh lý, tinh thần, tình cảm, con người ấy là một đời sống xã hội thế nào? Dưới đây chúng ta lần lượt giải đáp câu hỏi ấy. Những hình ảnh kẻ ăn mày làm cho họ có cảm tưởng xấu về sự tổ chức xã hội. Tất cả những thứ nầy là lỗ mọi khai thông tâm hồn bị náo động vì các luồng giao cảm phức tạp của họ.
Họ tự khoái rồi đâm ra khinh rẻ kẻ khác. Lắm lúc mẹ mang con nặng nhọc, song không dám âu sầu vì muốn con sau nầy vui tươi. Càng lớn tuổi càng được giáo dục chu đáo, lý trí họ sẽ lanh lợi trong việc sưu tầm chân lý.
Có điều là họ nghi kỵ lòng tốt thế nhân. Họ có những nét tâm lý đặc biệt. Nhưng xã hội đã có những trường hợp đó thì bạn trai cũng nên đề phòng chứ, nếu muốn khỏi nạn mua một khôn bằng hằng trăm bại.
Họ cho cha mẹ không hiểu họ rõ ràng. Tôi muốn nhấn mạnh ở mục nầy: Bạn gái là hạng người mà khi bạn trai tín nhiệm bàn tâm sự cặn kẽ nhất . Vì lẽ đó, tình tâm giao của bạn trai có tính chất bồng bột, xao xuyến, mịt mờ.
Một nhận xét trọng yếu của ta là ta để ý con người sinh lý của bạn trai lúc hoa niên thay đổi rất phức tạp. Đó là tại bản năng ái tình đến lúc chồm dậy trong họ. Cách chung thì bạn trai không lanh bằng bạn gái.
Nên gặp những linh mục, bày tỏ nỗi lòng và xin các vị giúp cho con đường sáng. Đó là công việc lương tâm chớ không phải vì sợ cha mẹ, thầy giáo, chánh quyền, dư luận. Tôi muốn lấy ví dụ đó để làm sáng tỏ một góc cạnh của ái tình và nhục tình.